Leegte en volheid, eenheid en veelheid - a podcast by Jonas Slaats & Paul van der Velde

Is het bestaan fundamenteel leeg of is er een goddelijke ondergrond waaruit alles voortkomt en waar alles ook weer naar terugkeert? Is alles met elkaar verbonden doordat er achter alle uiterlijke vormen een goddelijke eenheid schuilt of is er sprake van een wezenlijk verschil tussen de veelheid van de schepselen en de eenheid van de schepper? Het zijn vraagstukken waar eeuwenlang over gediscussieerd werd in verscheidene religieuze tradities en waarop erg uiteenlopende antwoorden werden gegeven – vaak ook binnen één en dezelfde traditie. Zo gaat men er steevast vanuit dat het boeddhisme de filosofische overtuiging naar voor schuift dat de grond van het bestaan uiteindelijk niets dan leegte is. Maar is dat wel zo? Sommige spirituele leermeesters (zoals Bede Griffiths, die Jonas en Paul in een vorige aflevering bespraken) zien in de oude beschrijvingen van concepten als sunyata of tathagatagarbha ook verwijzingen naar een universele volheid. En misschien valt daar toch meer voor te zeggen dan vaak wordt aangenomen. Hetzelfde geldt voor het concept van ‘de boeddhanatuur’. Dat lijkt soms sterk in de buurt te komen van een eeuwig aanwezige realiteit die zich telkens opnieuw veruitwendigt in alles wat bestaat. Sluiten sommige visies op het boeddhisme dan toch dichter aan bij andere monistische overtuigingen die in de kern van de realiteit een bewustzijnsessentie ontwaren?

Jonas en Paul namen een diepe duik in dit soort kwesties en zochten de verschillende nuances op. Dat bracht hen vervolgens ook tot de hedendaagse populariteit van non-dualistische denkwijzen. In sommige spirituele kringen kan je immers geregeld verwijzingen horen naar de oude wijsheid van de hindoe advaita wanneer vraagstukken over de fundamenten van het bestaan besproken worden. Alleen wordt vaak over het hoofd gezien dat er binnen het hindoeïsme ook veel strekkingen bestaan die daar kritiek op hadden. Het ene non-dualisme is het andere niet, en ook voor de dualistische mystiek valt wel wat te zeggen. Door de verschillen tussen die denkscholen wat grondiger te bekijken, komen sommige hedendaagse debatten in een ander licht te staan.

------

'Groetjes uit Shambhala' is een productie van ⁠Volzin⁠.

Further episodes of Groetjes uit Shambhala

Further podcasts by Jonas Slaats & Paul van der Velde

Website of Jonas Slaats & Paul van der Velde