Haagse politici zijn gestreste laboratoriummuizen geworden - a podcast by BNR Nieuwsradio

De VVD-chefs nemen twee dagen nadat de tweede formatiepoging met GroenLinks is mislukt, hun collegas van de andere partijen de maat. Vooral natuurlijk die lastige types op links. Zijlstra zegt met een spottende lach:  Al die partijen die zeggen: ik wil niet in een regering. Eerlijk gezegd, ik snap er niets van!

Wat is een goed politicus? Die vraagt dringt zich op nu de Nederlandse politieke elite het al bijna 100 dagen niet lukt om ook maar een begin te maken met de formatie van een nieuw kabinet. Ze zitten vast in hun eigen gelijk, zegt men. De nieuwe generatie partijleiders zou anders dan hun voorgangers in de 20ste eeuw niet in staat zijn compromissen te sluiten. Als dat al zo is, hoe komt dat dan? Wat is er gebeurd met Polderland Nederland? Ik ga op onderzoek en wat blijkt: het ligt aan u en mij.

De theorie hebben de meeste Kamerleden wel op orde als ik ze in de wandelgangen vraag wat volgens hun een goed politicus is. Behalve de PvdA-ministers Jeroen Dijsselbloem die de vraag te abstract vindt en Bert Koenders die geen antwoord wil geven omdat hij denkt dat het een strikvraag is.

Volgens Elbert Dijkgraaf van de SGP is een goed politicus eigenlijk hetzelfde als een goed journalist: 'Degene die dingen signaleert op het moment dat je denkt "jongens, hier klopt iets niet."

Mona Keijzer van het CDA neemt haar taakopvatting letterlijk: 'Een politicus is in eerste instantie een volksvertegenwoordiger. Je moet je hier altijd realiseren voor wie je hier bezig bent.'

Maar daar zit natuurlijk ook meteen het probleem. Want als alle politici vooral hun eigen kiezers aan het vertegenwoordigen zijn, dan wordt het dus niets met het vinden van een compromis. 'Klopt', zegt Keijzer. En dus wordt een politicus een goed politicus door de eigen belangen te koppelen aan het algemeen belang. Elbert Dijkgraaf voegt toe: 'Als je op elke slak zout legt, wordt het nooit iets.' Maar dat is dus wel wat er is gebeurd: het zit vast op inhoudelijke meningsverschillen.

SP-leider Emile Roemer prijst de huidige generatie politiek leiders juist daarom: Omdat we nu politici zien die in staat zijn hun rug recht te houden. Je kunt niet alles overboord gooien. Dan geef je de politiek het stempel van niet te vertrouwen; ze doen zelf wel wat ze willen.

Maar helemaal vrijwillig is die standvastigheid niet. Als ik doorvraag komt de aap bij Roemer uit de mouw. In een opvallend moment van openheid erkent hij dat politici van nu niet eerlijker, ideologischer of standvastiger zijn dan vroeger. Maar wel banger. En super gestresst.

'Alles wat we hier doen staat binnen een paar seconden op de social media. Vroeger was er één NOS-journaal per dag. Nu is het permanente liveshow', zegt Roemer. 'Je wordt niet alleen afgerekend op standpunten, maar ook op performance.'

Politici zijn dus als laboratoriummuizen die hun kunstjes moeten doen terwijl meedogenloze onderzoekers klaar staan om een falend exemplaar onmiddellijk door de shredder te halen. En die meedogenloze onderzoekers dat zijn wij: de journalisten en de kiezers. Het is dus angst voor het Nederlandse publiek die de formatie doodslaat. En die angst is gerechtvaardigd. Het is de reactie op de genadeloosheid waarmee kiezers in maart de VVD en vooral de PvdA hebben afgedankt. Als we dus politici willen die weer risicos durven nemen, moeten we ze misschien wat meer geduld met ze hebben. Moet ook de bevolking weer leren te polderen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Further episodes of Laurens Boven | BNR

Further podcasts by BNR Nieuwsradio

Website of BNR Nieuwsradio