In het kader van het saldo - a podcast by BNR Nieuwsradio

Het zal de gemiddelde burger worst wezen. Maar hoe mysterieus het ook klinkt, het besluit waar de coalitie op het moment zo verdeeld over is kan grote gevolgen hebben. Het kan namelijk zo maar zijn dat er weer bezuinigingen aankomen, terwijl de economie draait als een tierelier en er een flink overschot staat op de Rijksbegroting.

Wat is er aan de hand? Aan het begin van een nieuwe regeerperiode spreken de nieuwe coalitiepartijen met elkaar af hoeveel geld er de komende vier jaar maximaal uitgegeven mag worden: het begrotingskader. Binnen dat kader kunnen de partijen naar hartenlust schuiven met geld. Zolang het maximum maar niet wordt overschreden. Het belangrijkste gevolg is dat eventuele tegenvallers gecompenseerd moeten worden door bezuinigingen op iets anders. Extra geld lenen om onvoorziene kosten te dekken is niet toegestaan. Het systeem is bedacht als zelfverdediging tegen politici die zonder externe dwang nooit zullen stoppen met het uitgeven van geld dat er niet is.

Op de begroting staat onder de streep van inkomsten en uitgaven het begrotingstekort. Of op dit moment dus: een overschot. Dat is het saldo. Is er een overschot, dan daalt de staatsschuld. Is er een tekort, dan stijgt de schuld. Nu heeft Rutte III anders dan Rutte II - vorige zomer besloten om de gaswinning gewoon op de begroting te zetten. Dus binnen de kaders en niet in het saldo. Rutte II deed dat expliciet niet en trok de gasinkomsten af van het begrotingstekort. Rutte III zette het wel op de begroting, omdat het nieuwe kabinet ervan uitging dat ze vier jaar lang dezelfde hoeveelheid gas zouden winnen. Ze dachten dus te kunnen rekenen op een stabiele inkomstenbron. En alle reguliere inkomsten horen in de begroting, dus ook de gaswinning.

Maar toen kwam de nieuwe aardbeving in Zeerijp. En het besluit om te stoppen met de gaswinning. Er verdwijnt op termijn ongeveer 2 miljard euro per jaar aan inkomsten. Omdat die inkomsten binnen de kaders staan, moeten de kosten dus ergens anders op de begroting gedekt worden. En daar draait het meningsverschil over. De ene partij is bang voor tweestrijd in het land als er voor Groningen bezuinigd wordt op Defensie en Onderwijs. Maar andere partijen zijn rechtlijniger: we hebben nu eenmaal minder inkomsten, en dus kunnen we ook minder uitgeven. De ChristenUnie wil de gasinkomsten dus alsnog van de begroting halen, VVD en CDA liever niet. Helemaal ingewikkeld wordt het omdat er niet alleen minder inkomsten zijn vanwege het stoppen met Groningen, maar ook meer uitgaven. Zo loopt de schade-afhandeling van de bevingen en het versterken van de gebouwen straks via de girorekening van minister Wiebes. En dan moet er ook nog geïnvesteerd worden in nieuwe gasinfrastructuur voor de import van Russisch gas.

Het is minister Hoekstra van Financiën die op dit moment zijn hoofd breekt over een oplossing. Het is mogelijk dat hij binnenkort het Journaal haalt met de zin: We laten de gaswinning in het saldo lopen. Dat is Haags voor: we hebben geen zin om te bezuinigen.

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Further episodes of Laurens Boven | BNR

Further podcasts by BNR Nieuwsradio

Website of BNR Nieuwsradio